02 december 2019 - Arnoud Engelfriet

Legal tech proponenten doen er goed aan lering te trekken uit het Theranos debacle, las ik bij Above The Law. Dat bedrijf heeft een serieus probleem nu de Amerikaanse SEC haar beweerdelijk innovatieve technologie voor niet-invasief bloedonderzoek serieus betwist – nog lang niet klaar voor de markt. Maar lange tijd kwam men ermee weg, omdat niemand durfde die kritiek te leveren. En dit zou dan ook gelden voor veel legal tech aanbieders, die ook veel te veel beloven terwijl ze nog lang niet klaar zijn, waarna kritiek wordt weggewuifd als afkomstig van fossielen die niet willen veranderen.

Voor wie de techsector kent, komt deze omschrijving niet als verrassing. De term vaporware is hier letterlijk uitgevonden voor grote beloftes die in de toekomst wellicht waargemaakt worden, en niet alleen om de concurrent de pas af te snijden. Dus dat we dat fenomeen in de legal tech sector terugzien, is niet vreemd. Maar het valt mij inderdaad ook wel op dat het in deze sector allemaal net wat erger lijkt.

Wat vast niet meehelpt, is dat juristen getraind zijn om problemen te zoeken in nieuwe dingen. Dat is immers je werk, een klant komt met een vraag en aan jou de taak te voorzien waar het mis zal gaan en hoe hem in te dekken. Professional issue spotters, zoals ik het bij 3 Geeks and a Law blog genoemd zag worden. En omdat het hier dan ook nog eens gaat om een nieuw ding dat je éigen werk aangaat, dat werk waar je zo goed in bent én dat cruciaal is voor je klant, dan gaat het extra hard met de bezorgdheid.

Dat was geen sarcasme overigens; juridische kwesties kennen écht grote risico’s en die onderkennen en vermijden is waar je als jurist de hele dag mee bezig bent. Natuurlijk zien mensen in andere sectoren dat anders (met als ultieme uitingsvorm het contract gemaild om 16:45 met “we willen vandaag tekenen dus alleen de dealbreakers graag”), maar dat terzijde. Het is gewoon moeilijk en risicovol werk dat alleen gedaan kan worden door slimme professionals. Zoals 3G&LB het zeggen:

The lawyer theory of value tends towards the transactional and discrete. Resources (lawyer time) allocated to sequential, individual legal tasks: this question, this contract, this motion. Systems thinking and relative reductions in demand for legal labor (prevention, Lean, #DoLessLaw) are ancillary concerns to be addressed when convenient or absolutely necessary (that is to say rarely). Given their lawyer-on-task orientation, ask most lawyers what they need to be more effective, and the first answer is more time in their own day. The second answer is more time from other skilled lawyers they already work with. (…)

Kort samengevat: wat juristerij nodig heeft, is slimme mensen die hard werken. “Stand back and let me lawyer”. Legal tech wordt vaak in eerste instantie gepresenteerd als een tool waarmee slimme mensen harder kunnen werken, en dat is natuurlijk aantrekkelijk. Maar al gauw blijkt dat dit neerkomt op ánders werken. En dat is dan weer bedreigend, en dat kan een ervaren jurist je in alle detail heel precies uitleggen. (Nogmaals, geen sarcasme, er staan gewoon grote belangen op het spel.)

De belangrijkste factor is dat het tijd kost om te veranderen, en die tijd is schaars. Daarnaast speelt een belangrijke rol dat je als jurist niet vooraf weet hoe de verandering uit gaat pakken, en dat weet je wel van de huidige situatie. Dat geeft weinig prikkel om te veranderen. Als dan ook nog eens blijkt dat zo’n legal tech oplossing niet staat als een huis (en geloof me, een beetje jurist loopt de Grote Boze Wolf er binnen de seconde uit), dan houdt het snel op natuurlijk.

Waarmee ik niet wil zeggen dat legal tech kansloos is, of juristen te pessimistisch. Ik zie een samenspel van krachten die elkaar afstoten, waardoor er maar heel moeilijk beweging te krijgen is de goede kant op. Ik vraag me af hoe dat zich gaat oplossen.